دیگ بخار چیست

 دیگ بخار یا steam boiler یکی از بویلر های متعارف در صنایع مختلف است که از معماری شبیه سایر بویلر ها برخوردار است.

دیگ بخار محفظه ای است که در درون آن آب  به کمک یک منبع گرمایی به بخار تولید می شود. اولین دیگ بخارمتشکل از پو سته ای ساده با یک لوله تغذیه و یک خروجی بخار بود که روی آن با آجر پوشیده می شد، سوخت در داخل پوشش دیگ سوزانده می شد و گرمای آزاد شده از روی سطح پایینی پوسته  که شبیه کتری بود عبور داده می شد. تحقیقات صورت گرفته نشان داد که گرم کردن یک منبع بزرگ آب بازده کمی دارد. پس اینبار محصولات داغ احتراق را از میان لوله هایی که در پوسته دیگ قرار داشتند و آب آنها را احاطه کرده بود عبور دادند که نه تنها سطح تماس آب با گرما را افزایش داد،بلکه کمک کرد تا تشکیل بخار از آب توزیع یکنواخت تری پیدا کند. سپس دیگهایی طراحی شد که در آنها آب از درون لوله ها و آتش از بیرون آنها عبور می کرد.هر چه تعداد این لوله ها بیشتر و اندازه آنها کوچکترمی بود بازده بیشتری داشتند .

اجزای تشکیل دهنده دیگ بخار

 یک دیگ بخار در حالت کلی دارای پوسته یا بدنه یا شل ، کوره اصلی و فرعی و لوله های پاس های حرارتی و اجزا و اتصالات دیگر می باشد.

انواع دیگ بخار
دیگ های بخار اصولا در سه نوع واترتیوب و فایرتیوب و طرح ترکیبی ساخته می شوند. انواع دیگ بخار واترتیوب یا لوله آبی اکثرا در صنایع تامین نیرو مانند نیروگاه های تولید برق مورد استفاده قرار می گیرد و دیگ های بخار لوله آتشین یا فایرتیوب در صنایعی که بیشتر نیاز به تولید بخار اشباع دارند مانند صنایع غذایی مورد استفاده قرار می گیرند.

ویژگی های مختلف دیگ های بخار

برخی از ویژگیهایی که یک دیگ بخار می تواند داشته باشد عبارتند از :

• هوا رسانی دیگ
• ساختمان بدنه دیگ بخار که شامل موارد زیر است:

1. بدنه خارجی دیگ بخار
2.       کوره و اتاقک احتراق
3.        لوله ها
4.        تمیزکاری و کنترل دیگ
5.        نصب دستگاه های خارجی دیگ بخار

• تجهیزات و اتصالات دیگ بخار
• مشعل مایع سوز
• جرقه زن الکتریکی گازی
• اصول کار پمپ و عرضه سوخت
• روش کنترل مشعل خودکار
• مشعل های دو سوخته گاز و مایع
• کنترل هوا و سوخت
• سوئیچ های فشار گاز
• آزمایش شیرهای گاز توسط ازت به صورت خودکار
• وسایل کمکی دیگ های بخار:

1.        کنترل مدوله فشار
2.        تنظیم دستگاه کنترل فشار
3.        کلید حد فشار
4.        قراردادن حد فشار در اندیکاتور اصلی
5.        کنترل سطح آب دیگ بخار
6.        کنترل کننده پمپ تغذیه و نخستین مرحله کمبود سطح آب و اعلام خطر
7.        کنترل مدوله سطح آب
8.      محفظه شناور
9.        شیر کنترل مدوله
10.       جعبه کنترل
11.        بالا آمدن سطح آب در داخل دیگ (کاهش نسبت تبخیر)
12.    پائین آمدن سطح آب در داخل دیگ بخار ( افزایش نسبت تبخیر)
13.    کنترل کننده دوتائی سطح آب
14.        کنترل کننده سطح آب خیلی کم

• پمپ های تغذیه

دیگها را میتوان  به روشهای زیر طبقه بندی کرد

1-     بر حسب جهت محور پوسته عمودی یا افقی .

2-     بر اساس نحوه استفاده از آنها ؛ ثابت  قابل حمل تراکتور  یا دریایی .

3-     بر اساس وضعیت کوره ؛ منقل داخلی یا منقل خارجی .

4-      بر حسب وضعیت نسبی آب و گازهای داغ لوله – یا لوله – دودی

دیگ بخار فایر تیوب (Fire Tube)

از اصول مهم این طرح همانطور که در اسم آن نهفته شده است این می باشد که سطح حرارتی به نحوی در نظر گرفته می شود که مسیر عبور حرارت حاصل از گازهای داغ مشعل در لوله های مخصوص در پاس ۲ و پاس ۳  هدایت می یابند

این لوله ها از نقش بسزایی در انتقال حرارت به آب داخل بویلر برخوردار می باشند و لذا این نوع بویلر های بخار به نوع لوله آتشی نام گذاری می گردند.

دیگ بخار واتر تیوب (Water Tube)

این نوع دیگ بخار نیز به گونه ای طراحی می گردد که آب داخل لوله های مخصوص که تامین کننده سطح حرارتی بویلر می باشند وارد می گردد و بلعکس طرح فایر تیوب در اینجا ما آب را در پشت لوله ها داریم در این طرح به دلیل بالارفتن توانایی تحمل فشار دیگ بخار ، در موارد تولید بویلرهای نیروگاهی که نیاز به فشارهای بالا می باشد مورد استفاده قرار می گیرد.