سپتیک تانک

در مناطقی که زمین آنها آبکش نبوده و یا قابلیت جذب آن کم باشد، ساده­ترین سیستم بهداشتی دفع فاضلاب استفاده از سپتیک تانک می­باشد که عبارت است از یک مخزن بتونی که در زیر کف زمین قرار می­گیرد و مواد فاضلاب در آن جمع می­شود. ظرفیت سپتیک به گونه­ای تعیین می­شود که فاضلاب چندین روز را در خود جای دهد.

طول انباره­ها معمولاً دو تا چهار برابر عرض سپتیک انتخاب می­شوند. عمق انباره­ها نیز در ظرفیت­های پایین 2/1 متر و در ظرفیت­های بالاتر تا سه متر است. همچنین سطح فاضلاب تا سقف انباره نباید از 30 سانتی­متر کمتر شود. ورود و خروج فاضلاب از یک انباره به انباره­ای دیگر توسط سوراخ­های پیش ­بینی شده در دیوارهای جداکنندة آنها و در عمق 30 تا 45 سانتی­متری در زیر سطح فاضلاب انجام می­شود تا مواد شناور از انباره خارج نشوند.

به منظور تهویه و خروج گازهای ایجاد شده از تجزیه فاضلاب در فضای سپتیک تانک نیز از لوله­ای به قطر چهار اینچ استفاده می­شود و برای آنکه ساکنان ساختمان از بوی نامطبوع خروجی از این لوله تهویه ناراحت نشوند، این لوله را از قسمتی از ساختمان که پنجره نداشته باشد عبور داده و تا ارتفاع 5/1 متر بالاتر از بام ساختمان ادامه می­دهند. سپس با نصب دو زانوی 90 درجه امتداد دهانة خروجی لوله تهویه به طرف زمین برگردانده می­شود.

طرز کار سپتیک تانک:

طرز کار سپتیک تانک بدین صورت است که فاضلاب از یک طرف به آن وارد شده و پس از توقف در آن تجزیه شده و پس­آب تولید می­شود. سپس این پس­آب از لولة خروجی سپتیک تانک خارج شده و مقدار کمی از فاضلاب در ته سپتیک باقی می­ماند. زمانی که ارتفاع لجن موجود در ته محفظه به حدود نصف عمق مخزن برسد، می­توان آن را تخلیه و تمییز کرد.

انتخاب محل سپتیک تانک:

در انتخاب محل سپتیک تانک نکات زیر باید رعایت شوند:

- انباره سپتیک تانک باید در محلی قرار گیرد که موجب آلودگی چاه آب، چشمه و یا هر منبع دیگر آب نشود.

- زمان آبکشی خاک نباید از 60 دقیقه در 5/2 سانتی­متر بیشتر باشد.

- محل سپتیک تانک نباید در محل­های باتلاقی و یا در معرض سیل باشد.

- طول انباره­های سپتیک تانک معمولاً سه برابر عرض آن انتخاب می­شود. عمق مؤثر انباره­های آن نیز معمولاً 2/1 تا 3 متر است. در هر صورت سطح فاضلاب تا سقف انباره نباید از 30 سانتی­متر کمتر شود.

- برای خروج گازهای متعفن تولید شده از فعل و انفعالات باکتری­ها در سپتیک تانک، نصب لوله­ های تهویه به قطر 4 اینچ که تا سقف ساختمان­های مجاور امتداد یافته ضرورت دارد.

نکاتی که در ساختن سپتیک تانک­ها باید در نظر گرفت

1- ساختمان سپتیک تانک ـ در ساختمان سپتیک تانک باید از مصالح زنگ­ نزن و فاسد نشدنی و ضمناً غیرقابل نفوذ استفاده شود. بدین جهت مصالحی از قبیل بتن، لوله­ های سفالی به قطر بزرگ و فلزاتی که کاملاً احتیاطات لازم درباره آنها شده باشد بکار می­روند.

2- تهویه سپتیک تانک ـ در سپتیک تانک­ها به منظور خارج ساختن گازهای حاصل از عمل تصفیه باید وسائل تهویه طبیعی در نظر گرفت. البته منافذی که در محل ورود و خروج سپتیک تانک موجودند شاید منظور فوق را تأمین کنند. با این حال معمولاً لوله تهویه­ ای به قطر 10 سانتیمتر در نظر گرفته می­شود. ضمناً برای جلوگیری از افتادن جانوران و یا هر نوع مواد خارجی به داخل تانک روی دهانه لوله توری می­پیچند.

3- آدم­رو (Manholes) ـ ساختن آدم­رو از نظر بازدید و تمیز کردن داخل تانک حتماً لازم است.

4- مانع تنظیم ـ به منظور کم کردن سرعت سطحی فاضلاب در قسمت ورودی و همچنین جلوگیری تجزیه و هضم می­گردند.

2- مواد جامد صعودی ممکن است در ضمن جریان فاضلاب از سپتیک تانک خارج شود. این درست دو عیبی است که موارد استعمال سپتیک تانک را محدود می­کند.

البته با وارد کردن مواد کلردار به مقدار محدودی در فاضلاب خام می­توان تا حدودی دو عیب فوق را برطرف نمود. ولی چون مواد کلردار عمل هضم را کند می­کند و بدین طریق از خارج شدن مواد جامد صعودی جلوگیری می­نماید نباید در مصرف آن بی توجهی نشان داد.

محاسبات سپتیک تانک ـ به دو طریق می­توان حجم سپتیک تانک را حساب نمود. روش اول بیشتر جنبه تئوری و روش دوم جنبه عملی و اجرائی دارد.

روش یکم ـ به منظور پیشنهاد فرمولی برای محاسبات حجم تانک تعریف چند اصطلاح ضروری می­باشد.

1- زمان سکون (Detention Time) ـ بنا به تعریف مدت زمانی را که طول می­کشد تا ذره­ای از فاضلاب ورودی از تانک خارج شود زمان سکون می­نامند. از آنجا که در مراکز کم جمعیت تغییرات مقدار فاضلاب در شبانه­ روز بسیار شدید است، بنابراین عدد معینی نمی­توان برای زمان سکون در نظر گرفت.

بطور کلی زمان سکون برحسب بزرگی و کوچکی حجم تانک از 4 ساعت برای تانک های با ظرفیت بزرگ تا 12-13 ساعت برای تانک های با ظرفیت کوچک تغییر می­کند.